نقد و بررسی نظریة «اعیان ثابته»

  علی الماسی*          یکی از مهم ترین و معروف‌ترین نظریّات در عرفان نظری، «عالم ثبوت» و یا «اعیان ثابته» می باشد که به کوتاه ترین بیان چنین تعریف می‌شود: «حقیقت ممکنات ، در علم حق تعالی.». از سوی دیگر، بعضی متکلّمین معتقد به عالمی میان وجود و عدم و یا  اعمّ از وجود به نام «عالم ثبوت» هستند که از گرایش آنها به «واقع گروی بی‌واسطه[1]» در ادراکات حسی، بوجود آمده است. در این نوشتار، قصد بررسی تطبیقی این دو نظریه را داریم. همچنین در نظر داریم بررسی کنیم که آیا ابن عربی در دستگاه معرفتی خود در قسمت «اعیان ثابته»، معتقد به چه نوع واقع‌گروی بوده است؟ آیا می توان وی را همچون بعضی متکلّمین واقع‌گرای بی‌واسطه نامید؛ یا با این نظریّه او را باید واقع‌گرای با واسطه[2] نامید؟   * علی الماسی، محقق حوزه و کارشناسی ارشد دانشگاه تهران، رشته فلسفه، گرایش فلسفه دین. [1] .direct Realism. [2]. Indirect Realism.